Krajowa Sieć Onkologiczna – jakie korzyści odniesie Pacjent? Odcinek 36

Monika Rachtan
Cześć! Witam Was bardzo serdecznie w kolejnym odcinku programu "Po pierwsze Pacjent". Dziś będziemy rozmawiać o opiece nad pacjentami onkologicznymi, o tym, jak eksperci planują i wdrażają swoje strategie. Naszym gościem jest prof. Piotr Rutkowski. Dzień dobry, panie profesorze. Zastanawiałam się, jak Pana najlepiej przedstawić, ponieważ jest Pan zaangażowany w wiele dziedzin.

Piotr Rutkowski
Dzień dobry. Rzeczywiście, zajmuję się dwoma głównymi rzeczami. Po pierwsze, jestem chirurgiem onkologiem i kierownikiem Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków, specjalizując się w rzadkich nowotworach, takich jak mięsaki, oraz w częstych nowotworach skóry w Narodowym Instytucie Onkologii w Warszawie. Po drugie, działam społecznie w Polskim Towarzystwie Onkologicznym, gdzie jestem przewodniczącym, a także przewodniczę zespołowi ministra Zdrowia do spraw narodowej strategii onkologicznej. To łączy się z działalnością Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, czyli wdrażaniem i koordynowaniem narodowej strategii onkologicznej, co jest kluczowe dla zdrowia obywateli Polski.

Monika Rachtan
Pan profesor dba również o to, by pacjenci onkologiczni mieli lepszą ścieżkę diagnostyczną i leczenia. Ważne jest, aby była ona klarowna i przejrzysta, aby pacjenci mogli sprawnie przez nią przejść.

Piotr Rutkowski
To prawda. Leczenie onkologiczne jest skomplikowane i nie zawsze kończy się sukcesem. Staramy się poprawiać wyniki wyleczeń, jakość leczenia i życia pacjentów. Chociaż nie jest to łatwe, system staje się coraz bardziej przyjazny dla pacjentów. Nasze dane z Narodowego Instytutu Onkologii pokazują, że w niektórych nowotworach, np. w raku płuca u mężczyzn, zahamował się trend wzrostowy zachorowań.

Monika Rachtan
A jak to wygląda u kobiet?

Piotr Rutkowski
Niestety, u kobiet obserwujemy wzrost zachorowań, co wiąże się ze wzrostem liczby palących kobiet.

Monika Rachtan
To bardzo niepokojące.

Piotr Rutkowski
Rzeczywiście. Problemem są też nowe produkty tytoniowe z atrakcyjnymi nazwami, które wprowadzają młodzież w nałóg palenia.

Monika Rachtan
Co sądzi Pan o rzuceniu palenia jako noworocznym postanowieniu?

Piotr Rutkowski
Palenie powinno być passe. Wiemy, że około 50% nowotworów można uniknąć dzięki zdrowemu stylowi życia. Palenie jest nadal popularne w Polsce i ma bezpośredni wpływ na zachorowalność na nowotwory. Mamy w Polsce infolinię i poradnie dla palących, które mogą pomóc w rzuceniu palenia. To nie jest łatwy proces, ale bardzo ważny dla naszego zdrowia.

Monika Rachtan
To prawda.
Piotr Rutkowski
Rzeczywiście, palenie tytoniu to bardzo groźny nałóg. Gdybyśmy go wyeliminowali, mielibyśmy znacznie zdrowszych obywateli w naszym kraju.

Monika Rachtan
Bardzo dziękuję za te słowa, Panie Profesorze. Chociaż nie planowaliśmy o tym rozmawiać, uważam, że ważne jest ciągłe przypominanie o problemie palenia tytoniu w naszym kraju, który wpływa na zdrowie wszystkich. Wróćmy teraz do oceny opieki onkologicznej w Polsce. Jakby Pan, jak w szkole, wystawił ocenę opiece onkologicznej w naszym kraju, uwzględniając różne rodzaje nowotworów?

Piotr Rutkowski
Pracuję w tej dziedzinie od 25 lat i widzę poprawę. Początkowo, oceniałbym to na 3 minus. Teraz jesteśmy na poziomie 4 minus, co jest znaczącym postępem. W międzyczasie osiągnęliśmy wiele. Jednak sytuacja nie jest jednolita w całym kraju, różnice są widoczne. Pacjenci widzą, jak wdrażana jest opieka onkologiczna. Niemniej jednak Polacy wciąż nie wykazują odpowiedniej aktywności w profilaktyce onkologicznej, co jest niepokojące. W porównaniu do innych krajów, takich jak Węgry czy Czechy, wciąż mamy wiele do zrobienia w dziedzinie profilaktyki. Dlatego ważne jest, abyśmy przekazywali informacje i zachęcali do wykonywania badań przesiewowych.

Monika Rachtan
Istnieją pewne badania dostępne bez kolejek, prawda?

Piotr Rutkowski
Tak, mamy dostępne badania przesiewowe, takie jak mammografia, cytologia i kolonoskopia, które są dostępne dla ubezpieczonych pacjentów. Dostępność tych badań jest lepsza niż wielu ludzi sądzi. Ostatnio dokonaliśmy znacznych postępów w jakości tych badań, szczególnie w przypadku mammografii, która teraz jest cyfrowa i dostępna w całym kraju.

Monika Rachtan
Więc działania, które Państwo prowadzicie, wpływają bezpośrednio na pacjentów?

Piotr Rutkowski
Tak, działania te mają wpływ na ilość osób korzystających z badań przesiewowych. W przypadku cytologii około 50% Polek wykonuje badania, podczas gdy powinno to być 70-80%. W przypadku mammografii jest to około 40%, co jest nadal niską liczbą.

Monika Rachtan
Tak, około 36%, jak dzisiaj sprawdzaliśmy.

Piotr Rutkowski
Tak, około 36-40%. To naprawdę niska liczba, biorąc pod uwagę dostępność badań i specjalistów.
Piotr Rutkowski
Naprawdę, wynika to z dwóch rzeczy. Po pierwsze, coraz bardziej zwracamy uwagę na stan naszej skóry, a po drugie, mamy dostęp do nowych terapii. Opieka w zakresie raka skóry jest obecnie dobra. W przypadku raka piersi i raka płuca także widzimy poprawę przeżywalności. Chociaż może to nie być imponujące, to świadczy o tym, że sytuacja się zmienia. Jednak w niektórych rodzajach nowotworów zaczynamy zbliżać się do średnich wyników w Unii Europejskiej.

Monika Rachtan
Ale tylko w niektórych przypadkach?

Piotr Rutkowski
Tak, tylko w niektórych przypadkach. To pokazuje, że nie jest to jeszcze idealny system, ale są kraje, które osiągają lepsze wyniki. Te kraje opierają się na publicznym systemie opieki zdrowotnej, takie jak Norwegia, Holandia i Szwecja. Są one liderami w onkologii, ponieważ monitorują systemy opieki zdrowotnej i inwestują więcej środków.

Piotr Rutkowski
Nie można ignorować faktu, że pieniądze rzeczywiście wpływają na wyniki w onkologii, ale trzeba je również efektywnie wykorzystać. Ważne jest, aby system był skoordynowany. Na przykład, niektóre ośrodki w Holandii specjalizują się w leczeniu określonych rodzajów nowotworów, co skraca czas oczekiwania i zwiększa skuteczność leczenia.

Monika Rachtan
To znaczy, że to jest podobne do tego, co mamy w Polsce?

Piotr Rutkowski
Tak, to jest podobne do tego, co mamy w Polsce, zwłaszcza w ramach Krajowej Sieci Onkologicznej. Wszystkie te systemy opierają się na sieciach, gdzie pacjent jest kierowany do specjalistycznego ośrodka, ale niektóre leczenie może być prowadzone bliżej miejsca zamieszkania pacjenta. Holandia, Norwegia i Szwecja monitorują swoje systemy opieki zdrowotnej, co pozwala na dokładne ocenianie jakości leczenia i ogólnych wskaźników opieki zdrowotnej. To elementy, które wkrótce zostaną wprowadzone w Polsce, a moim zdaniem będzie to ogromny postęp dla pacjentów onkologicznych.

Piotr Rutkowski
Jednak ważne jest również, abyśmy korzystali z istniejących już możliwości i programów profilaktycznych. Przykładem jest program badań przesiewowych w kierunku raka płuca, który wkrótce zostanie wprowadzony. Chociaż jeszcze nie jest dostępny, to już przeprowadzano pilotaż tego programu w Polsce.

Monika Rachtan
Mogę podzielić się osobistym doświadczeniem związanym z tym programem. Mój ojciec został przypadkowo zakwalifikowany do tego programu, mimo że nigdy nie palił. Jego lekarz podstawowej opieki zdrowotnej polecił mu wzięcie udziału w pilotażu, ze względu na historię nowotworową. Nie jestem pewna, jakie kryteria kwalifikacji były brane pod uwagę.

Piotr Rutkowski
Nie znam dokładnych kryteriów kwalifikacji, ponieważ decyduje o nich wywiad medyczny.

Monika Rachtan
Ale ważne jest to, że po zgłoszeniu się do programu, ojciec został zaproszony na badanie tomograficzne już po 2-3 dniach, co jest niesamowicie szybkie w Polsce. Wynik pokazał pewne zmiany, które okazały się być prawdopodobnie zmianami zapalnymi po zapaleniu płuc. Mimo to był monitorowany i miał wsparcie onkologa. To pokazuje, że system działa w Polsce, a wyniki w onkologii nie są takie złe, jak mogłoby się wydawać.

Piotr Rutkowski
Porównując do innych krajów w naszym regionie, Polska wypada lepiej. Nawet kraje bałtyckie i Słowacja nie osiągają takich wyników jak my. Warto również zaznaczyć, że w Unii Europejskiej nie wszędzie wszystko jest refundowane w zakresie terapii lekowych. W Polsce mamy dostęp do wielu podstawowych terapii, a nasza Narodowa Strategia Onkologiczna zakłada jeszcze większy dostęp do innowacyjnych terapii do 2030 roku.

Piotr Rutkowski
Mimo pewnych wyzwań, uważam, że w ostatnich latach dokonaliśmy znacznego postępu w opiece onkologicznej w Polsce,
Monika Rachtan
W naszym programie spotykamy się z lekarzami, którzy zazwyczaj mówią o konkretnej dziedzinie onkologii i do tej pory nikt z nich nie narzekał na programy lekowe w Polsce. Wręcz przeciwnie, wszyscy twierdzą, że dostępne są różne metody leczenia, a w razie potrzeby można skorzystać z alternatywnych terapii. Chciałabym teraz wrócić do Krajowej Sieci Onkologicznej. To pojęcie może być niejasne dla wielu pacjentów. Czy mógłby pan profesor wyjaśnić w prosty sposób, co się zmieni, gdy Krajowa Sieć Onkologiczna zostanie wprowadzona?

Piotr Rutkowski
Krajowa Sieć Onkologiczna to próba uporządkowania systemu. W chwili obecnej mamy około tysiąca placówek medycznych, które zajmują się diagnostyką i leczeniem nowotworów. Jednak jest to zbyt duża liczba w stosunku do liczby pacjentów, którzy rocznie zachorowują na nowotwory w Polsce - około 170 000 przypadków. Mówimy tu o milionie chorych, którzy żyją z historią nowotworową lub są aktywnie leczeni. Niektórzy z nich nie potrzebują leczenia w ośrodkach onkologicznych, ale regularnych kontroli. W związku z tym ilość placówek jest zbyt duża. Poza tym istnieje chaos, pacjenci nie mają klarownej ścieżki postępowania, nie wiedzą, gdzie się zgłosić i jakie kroki podjąć. Chociaż system się poprawia, to wciąż mamy miejsce na udoskonalenia.

Piotr Rutkowski
Pacjenci potrzebują szybkiej i jasnej ścieżki od diagnostyki do leczenia. Karta DILO (Diagnostyka i Leczenie Onkologiczne) jest krokiem naprzód, ale nie zawsze jest właściwie wykorzystywana, a lekarze POZ nie zawsze są zaangażowani. Potrzebujemy koordynatorów, którzy pomogą pacjentom odnaleźć właściwą ścieżkę diagnostyki i leczenia oraz skontaktować ich z odpowiednimi specjalistami. Obecnie większość nowotworów jest leczona interdyscyplinarnie, przez różnych lekarzy, dlatego koordynacja jest kluczowa.

Monika Rachtan
Oznacza to, że pacjenci mogą się pogubić?

Piotr Rutkowski
Tak, jest to możliwe, dlatego ważne jest wprowadzenie koordynatorów. Kolejną kwestią są poziomy referencyjności, które określają, gdzie i jakie leczenie jest dostępne w danym ośrodku. Nie każdy ośrodek dysponuje wszystkimi specjalistami i zasobami. Niektóre nowotwory mogą być leczone bliżej miejsca zamieszkania pacjenta, ale istnieją także superkompetentne ośrodki, na przykład specjalizujące się w leczeniu raka piersi. Tam pracują zespoły specjalistów, włącznie z rehabilitantami i psychoonkolodzy. Warto, aby pacjenci trafiali do tych ośrodków, ponieważ wyniki leczenia są tam lepsze.

Piotr Rutkowski
Kluczową kwestią jest także świadomość pacjentów, że istnieją Specjalistyczne Ośrodki Leczenia Onkologicznego (SOLO) o różnych poziomach. Nie wszyscy pacjenci muszą być leczeni na poziomie 3, niektórzy mogą być leczeni bliżej swojego miejsca zamieszkania, jeśli tego wymaga ich przypadek.
Monika Rachtan
Czy w przypadku czerniaka również istnieje pewien określony poziom?

Piotr Rutkowski
Ten ośrodek, jako taki, to zapewnia. Oczywiście, w przypadku wczesnego czerniaka nie zawsze konieczne jest leczenie w ośrodku Solo 3, ponieważ to byłoby absurdalne. Wystarczy, jeśli zostanie zdiagnozowany i usunięty, a następnie będzie pod stałą kontrolą na poziomie Solo 1. Tak to wygląda. Jednak zaawansowany czerniak zazwyczaj wymaga leczenia na poziomie Solo 3. Są nowotwory, które a priori wymagają takiego skupienia.

Piotr Rutkowski
Dotyczy to raka trzustki, raka przełyku i raka wątrobowo-komórkowego. W tych przypadkach nie ma żadnych wątpliwości. To jest bardzo ważne, ale to nie koniec dla nas, dla każdego potencjalnego pacjenta. Obecnie monitorujemy ten system po raz pierwszy. Jest to pierwszy raz w polskiej służbie zdrowia, w polskiej opiece zdrowotnej, gdy system jest monitorowany.

Monika Rachtan
Na czym to polega?

Piotr Rutkowski
Po pierwsze, istnieją wskaźniki i mierniki oraz wytyczne. Obecnie, jako Krajowy Ośrodek Monitorujący, wspólnie z olbrzymimi zespołami ekspertów, przygotowujemy większość wytycznych dotyczących nowotworów. Te wytyczne zostaną przekazane bezpośrednio do Krajowej Rady Onkologicznej w ramach nowego systemu. Jednak już teraz publikujemy je na stronie Krajowego Ośrodka Monitorującego, czyli Narodowego Instytutu Ekologii. Są one już dostępne, a w przyszłości będą umieszczone na zbiorczej stronie o nazwie Narodowy Portal Onkologiczny, który zawierać będzie wszystkie informacje dotyczące nowotworów, wytyczne oraz możliwość wykonania badań profilaktycznych itd.

Piotr Rutkowski
To będzie takie kompendium wiedzy.

Piotr Rutkowski
Kompendium w jednym miejscu. To będzie bardzo istotne, moim zdaniem, dla każdego Polaka. Ale co jeszcze daje to monitorowanie? Przede wszystkim pozwala ocenić, czy dany ośrodek spełnia określone kryteria, czyli czy zapewnia odpowiedni poziom leczenia. Dzięki temu każdy pacjent w Polsce powinien mieć dostęp do tego samego standardu leczenia, niezależnie od tego, czy mieszka w Hajnówce, Szczecinie czy Warszawie.

Monika Rachtan
Czy wyniki leczenia będą dostępne dla pacjentów? Czy będę mogli sprawdzić, jak długo żyją pacjenci?

Piotr Rutkowski
Tak, ale to nie jest tak proste, ponieważ jeśli byśmy opierali się tylko na jednym wskaźniku, to można by wnioskować, że np. u nas leczy się źle, bo pacjenci żyją krócej w Narodowym Instytucie Onkologii niż w ośrodku Solo 1, który zajmuje się prostymi przypadkami nowotworów. Oczywiście, taka możliwość będzie, ale trzeba będzie uwzględnić wiele czynników, takich jak stopień zaawansowania, skomplikowanie leczenia itp. To nie będzie jednoznaczna odpowiedź.

Monika Rachtan
Oczywiście, ale rozumiem, że będzie to starannie opracowane, aby można było dokładnie porównać te wyniki.

Piotr Rutkowski
Tak, dokładnie. To jest naszym celem. My, jako Krajowy Ośrodek Monitorujący, odpowiadamy tylko za analizę danych i ich przekazanie. Nie dokonujemy oceny tych danych, aby to było jasne. To jest bardzo istotne. Obecnie mamy zespół analityków w naszym wydziale, którzy są bardzo dobrze przygotowani do tego zadania i współpracują z Centrum Zdrowia, które zbiera te dane w Polsce. Teraz pojawia się także nowa opcja, że wyniki patomorfologiczne, czyli histopatologiczne, są standaryzowane. To nowy element naszej pracy, ale to jeszcze nie koniec.
Monika Rachtan
Chciałabym jeszcze zapytać o tę standaryzację. Co ona oznacza dla pacjentów? Jaka jest istotność wyniku badania histopatologicznego?

Piotr Rutkowski
Kiedy pacjent otrzymuje wynik histopatologiczny, często wcześniej lekarz informował go, że brakuje pewnych danych albo że opis jest niewystarczający. Teraz, dzięki Krajowej Sieci Onkologicznej, zespoły patomorfologów dokładnie opisują to, co powinno znaleźć się w raporcie histopatologicznym. Po pierwsze, pomaga to w dokładnym postawieniu diagnozy, a po drugie, umożliwia dostosowanie odpowiedniego leczenia. W raporcie histopatologicznym znajdują się także informacje o dodatkowych technikach, takich jak badania molekularne, które są dostępne w Polsce, ale nie zawsze były w pełni wykorzystywane przez wszystkie ośrodki. Jednak to nie koniec zmian, które czekają pacjentów. To także koordynacja profilaktyki i możliwość wprowadzenia nowych wskaźników. Nawet jeśli zaczniemy od pewnej liczby wskaźników, np. 40, to systemy monitorowania w innych krajach, takie jak Szkocja czy Holandia, mają już około 200 takich wskaźników. Holenderski system monitoruje około 160 wskaźników. Jednak ta rozbudowa nie następuje od razu i pozwala ocenić wydajność każdego ośrodka, na przykład na podstawie liczby pacjentów przyjmowanych ponownie do szpitala lub odsetka powikłań po operacjach, ponieważ powikłania po operacjach zawsze występują, zwłaszcza w bardziej skomplikowanych przypadkach. Dlatego konieczne jest dokładne zrozumienie tych danych i uwzględnienie wielu czynników. To naprawdę rewolucja w opiece zdrowotnej.

Monika Rachtan
To brzmi fascynująco.

Piotr Rutkowski
Tak, to jest fascynujące i mam nadzieję, że zostanie w pełni wdrożone. Jest jeszcze jedna kwestia, którą chciałbym wspomnieć. To infolinia dla pacjentów.

Monika Rachtan
To bardzo ważna.

Piotr Rutkowski
Tak, to jest bardzo ważne, a jej uruchomienie planowane jest na drugi kwartał tego roku.

Monika Rachtan
Jakie informacje będzie można uzyskać na tej infolinii?

Piotr Rutkowski
Przede wszystkim infolinia będzie mogła pomóc pacjentowi w kierowaniu go do odpowiedniego ośrodka leczenia jego konkretnej choroby nowotworowej i umawianiu na wizyty. To pierwsza ważna funkcja. Druga rzecz to jest. To jest koordynator opieki onkologicznej. I rzeczywiście to już pojawiło się w wielu ośrodkach.

Monika Rachtan
Jak to się sprawdza właśnie?

Piotr Rutkowski
My mieliśmy od dawna koordynatora, a teraz mamy po prostu więcej koordynatorów, którzy nam pomagają na różnym etapie zarówno diagnostyki jak i leczenia. I ja uważam, że to bardzo się sprawdza, bo ja nie wyobrażam sobie pracy bez koordynatora, bo to nie jest zadanie lekarza, a poza tym pacjent ma jasny kontakt. Otrzymuje informację po konsylium. To są rzeczy, które są bardzo ważne. I jeszcze jedna à propos konsylium po raz pierwszy też pojawia się możliwość kontaktu między ośrodkami za pomocą systemów teleinformatycznych.

Monika Rachtan
Niby takie proste.

Piotr Rutkowski
No tak, ale my dotąd proszę państwa, żeby się skontaktować między sobą, wykorzystujemy różne systemy, ale wszystkie są chałupnicze, że tak powiem. Czyli rozmawiamy ze sobą przez telefon, zoom, e-mail, ażeby, ale nigdy to nie było sformalizowane, że z tego powstaje oficjalna konsultacja. I to jest bardzo ważne dla tych ośrodków mniej referencyjnych, czyli Solo 1, a Solo 2 czy 3, które muszą ze sobą współpracować. Bo to jest też bardzo ważne. Jeżeli państwo by pomyśleli, że wszyscy muszą jeździć do jednego centralnego szpitala, to by było bez sensu. To właśnie nie o to chodzi. Chodzi o to, że w wielu miejscach województwo mazowieckie ma też sporo szpitali. Ma bardzo dobry ośrodek w Płocku na przykład, w Siedlcach.
Monika Rachtan
Czy wszyscy pacjenci muszą być leczeni w Warszawie, czy istnieją przypadki, w których można wybierać inne ośrodki?

Piotr Rutkowski
Oczywiście, nie wszyscy pacjenci muszą być leczeni w Warszawie. Wybór ośrodka zależy od konkretnego przypadku. Ważne jest, aby ścieżka leczenia była spersonalizowana i dostosowana do potrzeb pacjenta. W niektórych przypadkach leczenie w innych ośrodkach niż Warszawa może być równie skuteczne. Dlatego istnieje potrzeba standaryzacji ścieżki pacjenta, aby pomóc w podejmowaniu najlepszych decyzji. Wytyczne odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu spójnej opieki i pomagają pacjentom osiągnąć lepsze wyniki leczenia. Niektóre z tych wytycznych zostały zaadaptowane z amerykańskich NCCN (National Comprehensive Cancer Network) i dostosowane do polskich warunków przez polskich ekspertów.

Monika Rachtan
To oznacza, że to zostało zrealizowane dość szybko, jak się wydaje.

Piotr Rutkowski
Tak, to zostało zrealizowane stosunkowo szybko, ale pełne wdrożenie wymaga wsparcia finansowego ze strony Krajowego Ośrodka Monitorującego. Wniosek w tej sprawie został złożony, i mam nadzieję, że będziemy mogli kontynuować ten proces. Dla każdego pacjenta to jest istotna zmiana jakościowa, ponieważ wszyscy chcemy, aby byli oni leczeni na najwyższym poziomie, zgodnie z najnowszymi wytycznymi. I to nie oznacza, że wszyscy muszą być leczeni w jednym miejscu. Krajowa Sieć Onkologiczna ma za zadanie zapewnić dostęp do wysokiej jakości opieki onkologicznej w wielu ośrodkach.

Monika Rachtan
Co to oznacza dla pacjentów? Czy moglibyśmy omówić konkretne korzyści wynikające z tych zmian?

Piotr Rutkowski
Dla pacjentów te zmiany oznaczają dostęp do spersonalizowanej opieki i leczenia zgodnego z najnowszymi standardami. To także możliwość skorzystania z krajowej sieci ośrodków, co może znacząco skrócić czas oczekiwania na wizytę czy badania. Pacjenci będą mieli pewność, że są leczeni zgodnie z najlepszą praktyką, co przekłada się na lepsze wyniki leczenia i jakość opieki. Ważne jest, aby każdy pacjent miał dostęp do spersonalizowanej opieki, niezależnie od miejsca zamieszkania.

Monika Rachtan
Jestem pewna, że to dla wielu pacjentów jest bardzo ważne.

Piotr Rutkowski
Tak, to jest istotne dla każdego pacjenta. Chcemy, aby opieka onkologiczna była dostępna i spersonalizowana dla wszystkich, niezależnie od miejsca zamieszkania. To jest naszym celem i założeniem krajowej sieci onkologicznej.

Monika Rachtan
A co z koordynatorami leczenia onkologicznego? Jakie umiejętności i cechy powinny ich wyróżniać? Dla osób, które słuchają tego podcastu i zastanawiają się, czy to jest praca dla nich, czy można wymienić jakieś konkretne kwalifikacje?

Piotr Rutkowski
Rola koordynatora leczenia onkologicznego to istotna funkcja, która niekoniecznie musi być pełniona przez osobę z wykształceniem medycznym. W Polsce często są to osoby z różnym wykształceniem, które przeszły odpowiednie szkolenie i zrozumiały system opieki zdrowotnej. Kluczowe jest, aby miały dobre umiejętności interpersonalne i potrafiły efektywnie komunikować się z pacjentami oraz współpracować z zespołem medycznym. To praca, którą można się nauczyć, ale wymaga zrozumienia systemu opieki zdrowotnej i umiejętności pracy w nim. Każdy szpital jest nieco inaczej zorganizowany, więc rola koordynatora może wyglądać nieco inaczej w różnych miejscach. To praca, która pomaga w zapewnieniu kompleksowej i spersonalizowanej opieki onkologicznej, a także ułatwia komunikację między pacjentem a zespołem medycznym.

Monika Rachtan
To brzmi jak ważna rola.

Piotr Rutkowski
Tak, to jest bardzo ważna rola, która przyczynia się do lepszej opieki nad pacjentami i skrócenia czasu reakcji na ich potrzeby. Koordynator może np. pomóc w umówieniu wizyty lub udzielić informacji w przypadku pytań pacjenta. To ważna funkcja, która pomaga w zapewnieniu kompleksowej i skutecznej opieki onkologicznej.

Monika Rachtan
Rozmawialiśmy o problemach z infrastrukturą i znaczeniu dostępu do wygodnych i nowoczesnych budynków szpitalnych. To z pewnością wpływa na komfort pacjentów. Ale są też kwestie takie jak oznakowanie i nawigacja w szpitalach, które mogą sprawiać pacjentom trudności. Wyobrażam sobie sytuację starszej osoby otrzymującej karteczkę z informacją, że musi odnaleźć budynek C, pokój 327, na trzecim piętrze w DCO. Czy takie problemy rzeczywiście mają wpływ na doświadczenie pacjentów onkologicznych?

Piotr Rutkowski
Tak, oznakowanie i nawigacja w szpitalach to ważne kwestie, które wpływają na doświadczenie pacjentów. Nowoczesne i czytelne oznakowanie może znacznie ułatwić pacjentom poruszanie się po szpitalu. Dla starszych pacjentów, którzy nie zawsze czują się pewnie w nowym miejscu, to jest szczególnie istotne. Infrastruktura szpitalna powinna być zaprojektowana tak, aby pacjenci mogli łatwo odnaleźć potrzebne miejsca i pomieszczenia. To nie jest kwestia prozaiczna, ale wpływa na codzienne życie pacjentów.

Monika Rachtan
Rozumiem, że to również jest uwzględniane w planach budowy nowych szpitali, takich jak ten w Warszawie i Wrocławiu.

Piotr Rutkowski
Tak, plany budowy nowych szpitali uwzględniają również aspekty oznakowania i nawigacji, aby zapewnić pacjentom wygodę i łatwość poruszania się w nowych budynkach. To ważny element kompleksowej opieki onkologicznej.

Monika Rachtan
Wróćmy jeszcze do Krajowej Sieci Onkologicznej. Na jakim etapie są obecnie prace nad jej wdrożeniem? Część rozwiązań już jest realizowana, czy potrzebne są jeszcze decyzje, aby rozpocząć pełne funkcjonowanie KSO?

Piotr Rutkowski
Obecnie prace nad Krajową Siecią Onkologiczną znajdują się w różnych fazach. Część rozwiązań jest już wdrażana, ale wiele zależy od zespołu ds. wdrażania KSO i Krajowej Rady Onkologicznej. Naszym zadaniem jako Narodowego Instytutu Onkologii jest monitorowanie wskaźników jakości opieki onkologicznej oraz wytycznych. Wdrażanie pełnej sieci onkologicznej jest złożonym procesem, ale terminem na pełne funkcjonowanie jest koniec marca, czyli za trzy miesiące. To jest jeden z kluczowych punktów Narodowej Strategii Onkologicznej i będziemy monitorować postępy w tym zakresie.

Piotr Rutkowski
Innymi ważnymi elementami KSO są edukacja i profilaktyka. Poprawa informacji medycznej o nowotworach, edukacja w szkołach oraz dostęp do informacji o profilaktyce są kluczowe dla pacjentów i społeczeństwa. Dzięki edukacji możemy podnieść świadomość i zrozumienie nowotworów oraz promować zachowania prozdrowotne. Poza tym, w przyszłym roku planowane są także wprowadzenie nowych badań profilaktycznych, takich jak nisko dawkowana tomografia komputerowa do diagnozowania raka płuca oraz nowoczesne metody wykrywania stanów przednowotworowych, na przykład zakażeń wirusem HPV. Warto także podkreślić znaczenie szczepień przeciwko HPV dla młodzieży.

Monika Rachtan
To są ważne kroki w kierunku poprawy profilaktyki i diagnostyki. Mam nadzieję, że pacjenci będą korzystać z tych możliwości.

Piotr Rutkowski
Tak, te kroki mają na celu poprawę profilaktyki, wczesnej diagnostyki i informacji medycznej, co przyczyni się do obniżenia zachorowalności i poprawy wyników leczenia nowotworów. Wszystko to jest dla dobra pacjentów i społeczeństwa.
Monika Rachtan
Czy znowu nie dbamy o profilaktykę?

Piotr Rutkowski
Wszyscy walczyliśmy o nielimitowany dostęp do szczepionek. Są dwie szczepionki dostępne. Dzisiaj sprawdzałem, pytając Ministerstwo Zdrowia, i jest ponad 5 tysięcy punktów szczepień na poziomie POZ.

Monika Rachtan
I brak pacjentów.

Piotr Rutkowski
Brak pacjentów, a szczepionki są dostępne. Obecnie w Polsce zabezpieczono około 200 tysięcy szczepionek przeciw HPV. Dlatego korzystamy, ale zwracamy uwagę też na inne aspekty, jak poprawa dostępności badań w kierunku raka jelita grubego. Alternatywą jest test fit, czyli test na krew utajoną w stolcu. Po zakończeniu programu Profilaktyka 40+ ma to być wprowadzone. Mam nadzieję, że tak się stanie.

Monika Rachtan
Wiele osób unika kolonoskopii, bojąc się jej.

Piotr Rutkowski
Dlatego warto rozważyć alternatywy. Kolejną ważną kwestią jest utworzenie centrum kompetencji w kierunku raka piersi, o którym rozmawialiśmy. Dwa lata już trwa jego tworzenie, ale rozporządzenie zostało przekazane do konsultacji. Centrum Kompetencji Diagnostyki i Leczenia Raka Płuca, czyli LAN Cancer Unit, również jest ważne, bo jak mówiłem, rak płuca to nasz główny problem. Rusza także pilotaż dotyczący screeningu raka gruczołu krokowego. Możliwości w Polsce są duże, ale nie zawsze są wykorzystywane. Najważniejsza jest informacja, stąd Internetowe Konto Pacjenta i Narodowy Portal Onkologiczny. Wiele elementów Narodowej Strategii Onkologicznej idzie zgodnie z planem, część rzeczy już wprowadziliśmy, przy współpracy z Agencją Badań Medycznych. Nauka w onkologii w Polsce dynamicznie się rozwija.

Monika Rachtan
To prawda.

Piotr Rutkowski
Jesteśmy jedyną agencją w tej części Europy, która skopiowała zachodnie wzorce i zapewnia badania niekomercyjne dla polskich pacjentów. Mamy dostęp do nowych terapii na etapie badań klinicznych, finansowanych ze środków publicznych. To jest coś wyjątkowego. Podobne sytuacje obserwuję w Niemczech, Francji czy Włoszech, gdzie oceniam konkursy grantowe. Te badania wprowadzają nowe terapie, optymalizują leczenie, co poprawia jakość zdrowia publicznego i może zmniejszać koszty terapii, przynosząc korzyści pacjentom. To jest sukces. Poprawiła się też jakość kształcenia w onkologii, choć wciąż mało absolwentów wybiera ścieżkę kariery w tej dziedzinie. W onkologii sukcesy naukowe i finansowe przychodzą z czasem. To jest bardziej skomplikowane niż w innych specjalizacjach, jak medycyna estetyczna czy rodzinna. Ale biorąc pod uwagę satysfakcję i postęp w leczeniu, warto się angażować. Na przykład sprzęt do radioterapii w Polsce jest jednym z najnowocześniejszych w Europie.

Monika Rachtan
Ostatnio zwiedzałam Narodowy Instytut Onkologii w Gliwicach i widziałam ten sprzęt.

Piotr Rutkowski
Ale to nie tylko Gliwice. Mamy wiele takich miejsc w Polsce. Ale jeśli nie mamy specjalistów z radioterapii, to kto będzie obsługiwał ten sprzęt? Jest wiele do zrobienia. Większość absolwentów nie zna radioterapii, co jest problemem.

Monika Rachtan
Czy po 6 latach na Uniwersytecie Medycznym mogą nie znać radioterapii?

Piotr Rutkowski
Mogą.
Monika Rachtan
Jak to możliwe? To niesamowite, co Pan profesor mówi.

Piotr Rutkowski
Onkologia w niektórych miejscach jest rozdrobniona i nie jest skoncentrowana jako jedna dziedzina nauki i praktyki medycznej. Ja ukończyłem Uniwersytet Medyczny w Łodzi, gdzie onkologia była wyraźnie wyodrębniona. Dzięki temu lekarze kończący ten uniwersytet łatwiej wybierają ścieżkę kariery w onkologii. Jednak są ośrodki, gdzie nauczanie jest pofragmentowane i gorsze. W takich miejscach wybór specjalizacji w onkologii jest dla lekarzy trudniejszy. To specjalizacja deficytowa, a mimo to uważam, że stawki dla rezydentów powinny być jeszcze wyższe. Na szczęście wiele działań w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej idzie zgodnie z planem, w tym wsparcie w wielu dziedzinach medycyny.

Piotr Rutkowski
Udało się uruchomić programy profilaktyczne, więc jest wiele sukcesów. To wszystko przekłada się na widoczne efekty, jak mówiłem, w przyszłym roku i w 2025.

Monika Rachtan
Mamy nową panią minister zdrowia. Czy martwi się Pan, że projekty z czasów poprzedniej władzy zostaną odrzucone?

Piotr Rutkowski
Uważam, że ciągłość w onkologii jest naturalna. Narodowa Strategia Onkologiczna została przygotowana przez szeroki zespół ekspertów, a nie przez konkretną partię polityczną. Politycy muszą doceniać, że to, co dobre, powinno być kontynuowane. Onkologia to nie jest krótkoterminowa gra. Mamy już postęp i coś widocznego dla wszystkich. Mam nadzieję, że nowa minister zdrowia będzie kontynuować te działania, bo są racjonalne. Program Narodowej Strategii Onkologicznej jest rozpisany na 10 lat i jego realizacja przyczynia się do poprawy zdrowia naszego społeczeństwa.

Piotr Rutkowski
Jest szansa na przyspieszenie realizacji Narodowej Strategii Onkologicznej. Elementy strategii są już przygotowane i tylko czekają na wdrożenie.

Monika Rachtan
Czekają na podpis pani minister.

Piotr Rutkowski
Dokładnie.

Monika Rachtan
Więc apelujemy do Pani Minister o podpis. Jakie jeszcze dwie rady ma Pan dla nowej Pani Minister?

Piotr Rutkowski
Nie jestem może od dawania rad, ale jeśli Pani minister mnie poprosi, to chętnie się podzielę swoimi przemyśleniami. Mam nadzieję, że będę uczestniczył w spotkaniu zespołu ministerialnego. Dla onkologii kluczowe są poprawa profilaktyki i dotarcie do społeczeństwa oraz wdrożenie Krajowej Sieci Onkologicznej z odpowiednimi wskaźnikami i miernikami. Trzecią ważną rzeczą jest właściwe finansowanie i koordynacja publicznego systemu onkologicznego. Nasz zespół z Narodowego Instytutu Onkologii służy wsparciem ministerstwu i pacjentom.

Piotr Rutkowski
Mamy dobry zespół analityków i osób zaangażowanych w koordynację Narodowej Strategii Onkologicznej. Pomagamy w monitorowaniu i koordynacji, co jest ważne dla obiektywnego spojrzenia na realizację strategii.

Monika Rachtan
Dlaczego?

Piotr Rutkowski
Dzięki temu mamy zewnętrzny mechanizm sprawdzania postępów. To nowa sytuacja dla Ministerstwa Zdrowia, ale jest to potrzebne, aby onkologia była traktowana priorytetowo.

Monika Rachtan
Partnerem programu jest Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, który mówi o humanizacji medycyny. Co to oznacza dla Pana?

Piotr Rutkowski
To przede wszystkim większy udział pacjentów w wyborze ścieżki leczenia, ale w sposób wyedukowany. Staramy się dostarczać pacjentom więcej informacji i współpracujemy z organizacjami pacjenckimi. Sztuczna inteligencja może pomóc w humanizacji, dostarczając obiektywne informacje i wspierając lekarzy w decyzjach. Ilość wiedzy medycznej wzrosła ogromnie i metody leczenia zmieniły się diametralnie.

Monika Rachtan
Tak, zmieniły się.

Piotr Rutkowski
Przez ostatnie 25 lat nastąpiła rewolucja w onkologii. Pamiętam wyniki leczenia 20 lat temu i teraz jest ogromna różnica. Wczesny czerniak jest teraz stosunkowo łatwy do wyleczenia. Humanizacja medycyny to przede wszystkim wiedza pacjentów, którzy są naszymi partnerami.

Monika Rachtan
Czyli edukacja, edukacja, edukacja. Apelujemy do społeczeństwa.

Piotr Rutkowski
Tak, edukacja jest kluczowa, również dla dzieci. Ministerstwo Edukacji ma tu swoje zadanie, bo brak edukacji wpływa na niską świadomość zdrowotną. To determinuje naszą przyszłość.

Monika Rachtan
Zachęcamy do edukacji z rzetelnych źródeł. Słuchajmy ekspertów i klinicystów, którzy chcą się dzielić wiedzą.